مراحل ساخت ظروف سنگ صابون (هرکاره):
ظروف سنگ صابون چیست؟
این محصول طی سالیان متمادی به صورت سنتی از سنگ های مافیک” ( سنگ غنی از آهن و منیزیم ) “موجود در منطقه جنوب مشهد استخراج می شود.
این هنر و صنعت ، بر اساس مزیت نسبی زمین شناسی سنگ های اطراف شهر مشهد و قابلیت تراش و مزایای دیگر این سنگ توسط پیشینیان ، بنا نهاده شده است .
سنگ مورد استفاده در هرکاره از بقایای پوسته اقیانوسی کهن “( دوران اول زمین شناسی ) ” که در جنوب مشهد رخنمون دارد به دست می آید.
از انجا که خاستگاه زمین شناسی این واحد سنگی ، جایگاه زمین شناسی بسیار ویژه ای (پوسته های اقیانوسی)”
می باشد ؛ معمولا دگرگونی ناحیه ای و تبع آن ساخت ورقه ای “( شیستوزیته ) ” در سنگ ها پدید می آید.
تعریف هرکاره:
هرکاره ظرفی سنگی است که برای پخت غذاهای آبکی استفاده می شود.
تصویری از هرکاره
برخی اصطلاحات و مراحل هرکاره تراشی:
1- استخراج سنگ هرکاره:
سنگ های استخراج شده از معدن به روش صنعتی که به شکل گرد و مکعب هستند.
تصویری از سنگ های استخراج شده
2- چالور:
عبارت است از شکل اولیه گرد کردن سنگ جدا شده از کوه به روش دستی
3- هنگره :
و عبارت است از گرد کردن کامل چالور به روش دستی
4- صدای مرگ :
صدای خاصی که از سنگ اولیه حین زدن قلم یا چالور کردن از سنگی خارج می شود ( نشان از ترک سنگ) و نشانه ناکارایی سنگ برای نبدیل هرکاره است این صدا برای سنگ تراش با تجربه ، به خوبی قابل تشخیص است.
5- کالو :
قطعه فلزی که برای اتصال به سه نظام دستگاه تراش به بلوک یاچالور چسبانیده می شود.
تصویری از تعدادی کالو نصب شده روی چالور
6- سوهان :
سوهان عبارت است از رنده فلزی برای صاف کردن سطح کالو این ابزار درکارگاه های تراش دیزی سنگی
به نام چوب سای خوانده می شود.
تصویری از سوهان
7- تیغه چه :
عبارت است از تیغه ای از فولاد سخت و خاص که بر یک میله فلزی عموما میلگرد با اندازه مناسب جوشکاری شده باشد و برای تراش سنگ اولیه به کار می رود.
تصویری از تیغه چه
8- درشت تراشی :
عبارت است از تراش چالور یا بلوک که شکل اولیه مورد نظر در محصول تولیدی را ایجاد می کند ،سنگ تراشان به ان خشن تراشی یا باربرداری سنگین نیز می گویند.
9- نرم تراشی :
تراش داخل هرکاره پس از درشت تراشی است سنگ تراشان به ان باربرداری نرم نیز می گویند.
10- تیشه شانه دار :
یک تیشه فولادی که یک سر آن دارای شانه های ریز و طرف دیگر دارای شانه های درشت است گفته می شود.
تصویری از تیشه شانه دار
11- شفره یا قلم شفره :
عبارت است از وسیله فلزی برای نرم تراشی.
تصویری از شفره یا قلم
12- مفروز یا مفروش :
عبارت است از قلم خاص نرم تراشی برای ایجاد تراش و انحناهای ظریف .
تصویری از مفروز
13- مرغک :
قطعه ای آهنی نصب شده بر روی دستگاه خراطی است که در کنار تکیه گاه دست استادکار به منظور نگه داری قطعه سنگ از لرزش قلم خراطی قرار می گیرد.
14- زنجیره :
به ایجاده خطوط برجسته منقطع در مرحله نرم تراشی در سطح بیرونی هرکاره گفته می شود.
15- سنگ زنی :
عبارت است از پرداخت و صاف کردن سنگ نرم تراشیده شده.
16- لب کردن:
عبارت است از ایجاد لبه بیرونی در قسمت فوقانی بدنه هرکاره.
تصویری از لب کردن
17- قلمزنی روی سنگ هرکاره(صابون)
ابزار های مورد استفاده در سنگ تراشی :
ابزار و دستگاه های کورد استفاده در معدن و کارگاه شامل کلنگ سنگین و سبک، دیلم تیشه کوتاه و تیشه شانه دار ، سوهان،تیغه الماسه، شفره مفروز ؛ماشین خراطی سنگ و چرخ سنگ ( فرز) هستند، ماشین های خراطی و فرز دستی در تولید هرکاره باید دارای ایمنی لازم برقی مطابق استاندارد های ملی ایران شماره 4549 و شماره 4549-2-19 باشند.
برگرفته از استاندارد شماره 20928 ایران
قلم زنی :
به ایجاد نقش و نگار در سطح بیرونی هرکاره ،قلمزنی گفته می شود. تعریف کامل در این برگه بخوانید . (هنر قلمزنی )
در مورد شناخت بیشتر این سنگ میتوانید روی لینک زیر کلیک کنید و توضیحات کامل تر را مطالعه کنید.
تنها هنر می ماند.
